روابط ایمانی در جامعه اسلامی
روابط ایمانی بین مومنین در جامعه ی اسلامی در احادیث چگونه ترسیم شده است؟ چه ویژگی هایی دارد؟ روابط ایمانی با مومنین برای انسان چه برکاتی می تواند داشته باشد؟ چگونه همدلی بین مومنین به وجود می آید؟
ایجاد آرامش روحی و قلبی
حضرت صادق علیه السلام میفرمایند: "مؤمن از طریق مؤمن در آرامش قرار میگیرد، مانند تشنه که با آب گوارا به آرامش میرسد. " (بحار الأنوار، ج 64 ، ص 165.)
مؤمن برای برادر مؤمن خود دریچهی سیر به سوی عالم غیب و ملکوت است، لذا با جمال خود، برادر خود را به سوی آرامشِ عالم معنا دعوت میکند. ارتباط مؤمن با مؤمن، انسان را متوجه جنبهی ملکوتی برادر مؤمن خود میکند. بنابراین یکی از ویژگی های ارتباط اجتماعی بین مومنین ایجاد آرامش است.
تغذیه باطنی و لذت و کیف معنوی
رسول خدا میفرمایند:
شعیب از حبّ خداى عزّوجلّ آنقدر گریست تا نابینا شد، پس حقّ تعالى بینایى را به او برگرداند سپس آن قدر گریست تا بینایى خود را از دست داد، باز خداوند چشمانش را به او بازگرداند، پس از آن باز آن قدر گریست تا نابینا گردید، این بار نیز خداى عزّوجلّ بینایى را به وى برگرداند، پس چون بار چهارم شد حقّ تعالى به او وَحى نمود و فرمود: اى شعیب تا کى این طور مىکنى، اگر از خوف جهنّم گریه مىکنى، تو را از آن آزاد و رها کردم و اگر به جهت شوق به بهشت گریه مىکنى، بهشت را برایت مباح نمودم.
شعیب عرض کرد: پروردگارا، تو مىدانى که نه از خوف جهنّم مىگریم و نه به خاطر شوق بهشت اشک مىریزم بلکه حبّ و شوق تو قلبم را فراگرفته به طورى که صبر نمىتوانم نمود تا تو را ببینم.
خداوند به او وحى نمود و فرمود: حال که چنین است کلیم و هم سخنم موسىبنعمران را به زودى خادم تو قرار مىدهم. (علل الشرائع، ج1، ص 57.)
از روایت فوق معلوم میشود برای ورود به عالم ملکوت و اُنس با خدا، خداوند مصاحبت حضرت موسی را به حضرت شعیب میدهد، جان انسان با چنین ملاقاتی از جنبهی باطنی خود تغذیه میکند. زیرا از طریق اُنس با اولیاء الهی یک نحوه اتحاد با جنبهی باطنی آنها برای ما پدید میآید و در صفای آنها مستقر میشویم. به همین جهت فرمودهاند در محضر عالمان حاضرشدن برکات بیشتری دارد تا صرفاً به مطالعهی آثار نوشتاری آنها اکتفا کنیم.
موانع بهره مندی معنوی از روابط مومنین
امامان معصوم که صاحب اصلی دلاند و میدانند چگونه انسانها میتوانند دل را در صحنه بیاورند و به تماشای عالم معنویت بنشینند، راه عبور از موانع را گوشزد میکنند. راوی به حضرت امام صادق علیه السلام عرض میکند: قربانت گردم! از یکى از برادرانم خبر ارتکاب عمل بدی به من میرسد، از خودش مىپرسم انکار میکند، با اینکه افراد موثقى آن را به من خبر دادند. راوی میگوید؛ حضرت به من فرمودند: اى محمد! گواهی گوش و چشمت را هم نسبت به برادرت دروغ شمار و اگر پنجاه عادل هم گواهى دهند و خودش بر خلاف آنها گفت؛ او را باور دار و همه را تکذیب کن. و چیزى در باره او فاش مکن که زشتش کنى و آبرویش را ببرى و از آنان باشى که خدای عزّ و جلّ در بارهشان فرموده: «هرکه دوست دارد زشتى درباره مؤمنان فاش شود برای او در دنیا و آخرت عذابی دردناک است». (بحار الأنوار، ج72 ، ص 255)
انسان با رعایت دستورالعمل فوق از هلاکتِ دنبالکردن عیوب مؤمنین رها میشود و راه ارتباط با عالم ملکوت را بر خود میگشاید.
چنانچه ملاحظه میفرمائید حضرت میخواهند ذهن و فکر ما مشغول موضوعات وَهمی نشود تا نسبت به برادران ایمانی خود کدورت پیدا نکنیم وگرنه نمیتوانیم از ملاقات آنها بهرهی لازم را ببریم و درنتیجه امکان سیر به سوی عالم معنا از ما گرفته میشود.
یکی دیگر از برکاتی که توجه به روایات فوق می تواند داشته باشد این است که انسان در نوع رابطه برقرار کردن با دیگران به بهترین شکل عمل می کند و بسیاری از مشکلاتی که در کارهای جمعی و یا تشکیلاتی پیش می آید با این نوع نگاه حل می شود. در واقع وجود ایمان و عشق به خدا و معصومین در مومنین موجب همدلی و هم افزایی آنان با هم می شود؛ و با این نوع همدلی نه تنها بسیاری از حقوق اجتماعی که در روابط متقابل اجتماعی در جوامع دیگر رعایت نمی شود به شیرین ترین شکل در جامعه اسلامی حل می شود بلکه روابطی سازنده نیز به وجود می آورد.
البته شاید بتوان راهکارهای دیگری برای رعایت حقوق اجتماعی در جامعه ارائه داد ولی هیچ کدام به شیرینی این نیست که انسان با دیدگاه درستی که از احادیث فوق پیدا می کند حقوق افراد را رعایت کند. مثلا می توان قوانین محکمی را درباره ی رعایت حقوق اجتماعی وضع کرد و مجازاتهایی را برای آن در نظر گرفت ولی عملی که از ترس قوانین شکل بگیرد کجا و عملی که از عشق و ایمان سر بزند کجا؟ غالبا کسانی که از ترس قوانین بشری که مجازات دنیوی سریعی دارد منظم و قانون مدار بشوند اگر روزی قانون قدرت خود را از دست بدهد و یا بتوانند بر قانون بشری غلبه یابند دیگر به کسی رحم نخواهند کرد(نمونه اش را در غرب و آمریکا می بینیم که برای مردم مظلوم قانونی نمی شناسند و به راحتی جنگ افروزی می کنند) و از طرفی دیگر قرب و اجر اخروی هم که ناشی از تعالی روحی افراد هست به واسطه ی این طور قانون مداری نصیبشان نمی شود.
به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست/ عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست.